A historia de. . .

Este comentario está no meu Fornelos da Ribeira, porque non hai cousa que non se acabe, nin quitando nin pondo. Así se achega o fundo.

E foi, segundo din as malas linguas a desgraza que caera no fogar do Focha pai, cando aínda a cousa ía ben, mentres duraron os aforros que tiñan feito cos cartos enviados polo fillo residente en Lisboa, pero mal pago levaron porque no rueiro do Casco, como da Laxe, non había un so peso, xa que todos se acabaran. ¡Que pena!

¿Cando se vai de deixar para mañá o que se pode facer hoxe? Repetía Pepita Estévez Cambra, para mais señas.
Escenas destas non estaban mal tratándose de traballo, que por certo non había, e tratandose de cartos mais aínda, porque a cousa cambiaba do día para a noite.

Pepita irmá de Rogelio Estévez Cambra, que vivira toda a vida nestes lares, non se asustaba por ver as miserias, como a Balbina. E por iso, pola noite terminada a cea lle dicía o seu home:

Hai que tomar medidas, a vida está moi cara, os cartos non chegan e hai que saír a gañar os pesos.

Non sei como facer porque si tivera uns anos menos salería por aí, como fan os ourensáns coa roda de afilar, pero cos meus anos non sei a onde ir.

– Quen ten que ir é Rogelio.
– ¿Eu?, responde asustado
– Ti es o que debes ir.
– ¿E que vamos a facer sen el?
Aquí o que falta son cartos que do resto andamos ben.

Logo, entón, temos que ir pensando onde ir para gañalos.

– A Bos Aires que hai moitos.
– ¿Bos Aires? Ti toleas.
Non toleo, non, pois alí, xa ves que está Xosé María, seu irmá que vive como un señorito, coa súa librería “Cervantes”.
– ¿Ti, non ves os Sestelos cantos cartos mandan dalá?
– E, ¿Cantos tiñan antes de marchar?

¡Home! Como eles tamén foron os irmás González.

Esa era a miña idea, pero non me decidín. Se daquela fora, outro galo cantaría.

E, como Rogelio, nunca fora en contra dos seus pais, por nada lle diría a súa bendita nai, que non. Así que estaba disposto a levala con resignación a “cruz” do seu pai Ignacio Estévez de Castro, licenciado en canonees, colgar o lombo o día que embarcaba en Vigo, un mércores Santo do 1.881, no vapor Valparaiso para conducilo as hospitalarias praias arxentinas.

Daquela non era como hoxe, que para ir para fora facía falta medio ferrado de papeis cos dous centos sinados. O caso foi que pronto arranxaron o viaxe.

A equipaxe fora boa de facer. Non levaba mais que dúas mudas, unha posta e outra dentro da maleta que lle fixera o carpinteiro de Rañe. Os zapatos, no taller das Fraguiñas, etc. Xabón portugués que era o que se usaba, e o 300 pesos para pagala pasaxe en terceira, que era o mais barato.

Daba gusto ver aqueles zapatos, feitos na aldea que brillaban mais cos que se vendían en Ponteareas.

Rogelio Estévez Cambra, con todas estas cousas sairá do fogar onde nacera o rompelo día para embarcarse en Vigo, que o levaría a Bos Aires, para gañar os cartos que tanta falta facían na casa.

O barco pegou un berro que fixo tremer a todo o mundo, e pouco a pouco foi fuxindo da beira do porto pola ría adiante ata perderse no horizonte. E tal, como se foi, a nai Rosa, como unha tola berraba:
– Adeus, meu filliño da alma, que Deus te protexa ata que volvas.

O barco colleu rumbo para as Américas e quixo Deus chegara sen novidade.

Logo voltaron a andar pro eido Ignacio e Rosa, coa cabeza baixa e sen falarse.

Malo será non cheguemos o Casco, para beber a cunca de tinto e morrer os dous xuntiños exclamou Ignacio.

Cincuenta anos despois chegou a Vigo e foi recibido polas primas María del Pilar, Rosa Angela e o seu home, Gonzalo Losada e Pardo, ademais de Xosé María, dono do bar e restaurante Casa Pepe, i en Fornelos da Ribeira, pola prima Alfonsa (miña madriña), e súa irmá Pepita. A única da familia con vida.

Aquel rapaciño iniciou a súa andaina residindo en míseras pensións, como tantos outros, pero no 1.884 espertou en el, as ganas de ser escribán ou notario, como o foran Francisco Cuevas Cambra, Beremundo Cambra e algúns mais que non chegou a coñecer. Así pois, entra a traballar na escribania de Carlos Varangot, gañando unha barbaridade de cartos: 15 pesos e pagar 20 nun fondin da rúa Caridad de Bos Aires.

Logo pasou a vivir no Azul, co seu tío Xosé María Cambra e Rivas, presbítero e párroco do Azul, alcanzando o posto de oficial primeiro da notaria de Tomás López Cabanillas.

Estuda e alcanza o título de escribán expedido pola Suprema Corte de Justicia de La Plata, o 3 de abril de 1.889 cun brillante exame. E no 1.892 fíxose cargo como titular da notaría do seu mestre López Cabanillas.

No seu ámbito profesional desenvolveu unha intensa actividade. Como xornalista, fundou un semanario satírico e literario, chamado El Heraldo de las Niñas, foi director de La Prensa, e colaborador de El Tea, El Eco del Condado, Vida Gallega, Céltiga e a Nueva Provincia.

A súa participación no asociacionismo emigrante foi total, participando na fundación da filial Casa de Galicia, en Bahia Blanca, acadando a presidencia.

Presidente honorario da sociedade Juventud Progresista Hijos de Fornelos, e asume e participa na vida social do seu Fornelos natal, etc.

A súa ideoloxía estaba no profundo coñecemento das correntes literarias da época, e o pensamento nos pensadores, como Joaquín Costa ou Adolfo Posada.

Non lle faltaban os sentimentos relixiosos para manifestar: “A onde queira que me levaran miñas crenzas, aínda sendo negativas, poden estar seguros os que me lean que xamais cometería a belaquería de arrincar do corazón dos crentes a fe que lles consóa, a esperanza que lles anima e fortalece”.

Así se escribe a historia do meu tío avó, que na gloria estea.