A casa do pazo, en Fornelos da Ribeira

bodega pazo san mauro

Nunha partida de bens que no seu tempo pertenceron a capela do Doce Nome de Xesús, fundada por Francisco Rodríguez de Pazos, di no arquivo Histórico Provincial:

Capela del dulce nombre de Jesús, corresponden a esta herencia seis decimos de propiedade e regalias, en la Capilla titulada del dulce nombre de Jesús, sita en el lado lateral sur de la Yglesia de San Juan de Fornelos de esta parroquia, perteneciente a la fundación de la Casa del Pazo y sus bienes, antes mayorazgo, y en la actualidad divisibles, puesto que la mitad vincular ya la heredó don Bartolome Merino, cura que fué de Oleiros, en el año 1.849, cuyos bienes tanto vinculantes, como hereditarios legaló a su hermano Alverto, de cuya fincabilidad se trata. La dicha capilla, tiene en la actualidad, su retablo, altar, con las imágenes del dulce nombre de Jesús, San Benito, San Caetano, Angel Custodio y San Francisco, con su piedra de ara nueva, dos manteles de cubrir el altar, dos candeleros, un atril viejo, un caliz de plata y su patena, un trage para celebrar misa, y una mesa de Corporales y misal, todas estas ropas por disposición del Alverto Merino en cuyo poder se halla, queda de cargo del heredero Francisco su custodia y la conserbación de los cuatro herederos en las seis décimas partes que corresponden a esta herencia.

Esta capilla y sus regalias fueron otorgadas por su fundador don Francisco Rodríguez de Pazos en 26 de Novembro do 1.736, en su codicilio que otorgó ante don Lucas Francisco de Gandra, y escritura de fundación ante don Antonio Estévez, escribano de S.M. y vecino de Taboeja, en 1.734 por la cual aclaró la fundación hecha en 9 de Novembre de 1.724, ante don Francisco Pereira de Castro, escribano, vecino de Moreira, en cuyos documentos que obran en poder del heredero Fransico Merino, y puedan examinarse todas las condiciones y cláusulas de dicha Capilla.

Do Libro, editado pola Asociación Veciñal San Xoán de Fornelos, se sabe que Francisco Rodríguez do Pazo, era irmá maior do escultor Domingo Rodríguez do Pazo. Ambos eran fillos de Juan Rodríguez do Pazo e de Ana González. Francisco foi bautizado o 29-04-1.665.Foi presbítero e faleceu os 87 anos en 1.752.

“En la Fra de San Juan de Fornelos a 26-11-1.736 ante mi comparece don Francisco Rodríguez de Pazos, presvitero vzo de dicha fra y que antes de aora y en postrero de diciembre del año pasado de 1.733 allandose en su juicio y entendimiento natural como al presente según parece se alla ante, Antonio Estévez, escribano de S.M. y de número de la jurisdicción de Oliveira hizo y otorgo testamento con la pensión que motiva a que se remite”.

Benito tivo tres fillos: Xosé, Manuel e Xaquín Rodríguez Estévez co alcume de Pazos. Manuel foi ebanista, Xosé residía en Rañe que posiblemente fora Pazos, posuía dous parladoiros, como o fogar do eido do Casco de Jesús Cambra. Tiña cortello de vacas e bois, lagar de pedra, de ser casa rica. Nesta datas había en Fornelos,174 casas repartidas polos rueiros de Abelan, Carrascal, Casco, Cima de Vila, Ejembre, Fraga, Martin, Oural, Rañe, Rigueiriña e Isáa. Total 174 veciños e 835 almas.

De Portugal a Fornelos da Ribeira, e posible adentrarse nos ancestros comúns do noso eido, a dona María Anes de Fornelos que procedía do liñaxe materno dos Pimentel de Fafe. Primeirda dona de Vasco Martínez Pimentel que incorporou a Fornelos.

O desenrolo da peripecia familiar a partir do grande patriarca, Vasco Martínez Pimentel foi a de “más vale volando…”.

Existen no último tercio do século XIV, pola rama nupcial de Pimentel con María Anes de Fornelos do uso do emblema cuatelado das Faixas e veneras que separaban a Joâo da liña. Posible influencia dos Leitâo, incorporados os Pimentel.

O Conde Joâo Afonso procedía de María Eanes de Fornelos e a hipotesi de que Juan Rodríguez Pimentel II, fora un dos fillos de Gonzalo Eanes Pimentel, porque Juan Rodríguez Pimentel I, doara unha lanza al, “exmo señor don Rodrigo pimentel su tío 1º deste nº y 2º c de Venante”, como parece de la zedula orijinal que esta en el archivo de la fortaleza en el legajo de la ystoria de los Sres de la Casa asta el aº de 1.500 nº 18 (Patronato u derecho que tienen los señores Juan Rodríguez Pimentel. etc.).

Don Alonso, bispo de Tui, no século XV, pensou que Luis Pimentel fora fillo natural de Joâo Afonso. (Vide, nota 1.424).

Pouco pode encontrarse de don Gutierre casado con Elvira Anes. Hai constancia fehacente do seu selo de 6 roeles, nos escudos nos altares centrais da Igrexa de San Xoán de Fornelos, usados xa entre as décadas de 1.25o a 1.270.

Joâo Gil de Soverosa, fillo de Gil Vasques de Soverosa decidiran se enterrados no mesmo lugar co seu pai (Necrópolis e sepulturas medievais. Pax. 460-461). Coas reservas que merecen os sepulcros.

Dentro das moitas pasaxes que se poderían atar de Fornelos da Ribeira, aparece María Sarmiento, mercé de Juan II, que recibira antigas posesións da Orde de Alcantara.

A política expansiva dos Soutomaior chegaron con Álvaro Paez que se apoderou de Tui, e Diego Pérez Sarmiento quen se federa para retomala pola forza. Así o conde de Santa Marta se compromete a loitar contra Álvaro Álvarez de Soutomaior que tiña ocupada a Tui, sendo este O Parricida de Fornelos da Ribeira.