Ser do Condado de Salvaterra do Miño

Digo que ser de Salvaterra do Miño, e vivir en galego, amar a vida de cheo, amar a choiva fina milagreira que fai crecer a herba, e perder o viño, co risco de pedir axuda as meigas.

Beber o viño do Condado, é amar o río Miño, e a natureza enteira. Por iso agora o comprendo de vello, dende o mais fundo e sinxelo, compartindo amizade cos amigos que alí teño.

Non vou a clasificar as nosas lendas, como fixera Vicente Risco ou Carré Alvarellos, coa “Galiña dos pitos de ouro”, ou a reliquia de “San Mauro o Peregrino”, porque os encantamentos milagreiros, as tradicións ou o humor das bágoas, que non usan variñas máxicas, tampouco castelos porque son mais humildes e sinxelos, ocultándose nas fontes, cos cabelos dourados soltos, fiabando e tecendo como as nosas mulleres, fermosas que so se lles pode ver coas raiolas do sol.

Sol, Lúa, Ríos, Fontes, Bosques, todo cobra poder sobrenatural en O Condado de Salvaterra. E dentro da Natureza, as ánimas do purgatorio errantes, sementando a dúbida, o temor e a angustia da alma de Rosalía de Castro: “Teño medo dunha cousa que vexo e non sei que é”.

E todo aparece neste Condado de Salvaterra do Miño, co radiante mes de Maio, como respiro de alivio, logo do inverno, fúnebre, triste e chuvioso.

Xa no século XIII, Afonso X O Sabio, escribira 420 cantigas a Santa María e no número CIII, narrara o monxe que escoitaba o canto dos paxariños.

Hai multitude de lendas na nosa terra que falaban de fontes, rios, sol e paxaros. E non quero de deixar de mencionar a da flor misteriosa que nacera na alba do noso San Xoán de Fornelos.

Aquela lenda que inspirara o romance:
Mañanciña de San Xoán
Cando o Sol alborexaba
A Virxe das dores
Do alto do Ceo baixaba
Con un ramiño de flores
E o libro no que rezaba.

As lendas de paxaros que embelesaban cos seus cantos milagreiros, as flores, herbas e fontes, nas vésperas de San Xoán con “O Conto da Raposa”, que tivera tres fillos. O parecer certo día foran todos polo Coto de sa, e un deles lle preguntara a nai, de quen era o coto, e ela respondera: Noso. Andando un pouco mais xa no rueiro de Cimadevila, viran un cazador e outro dos fillos lle preguntara: Miña nai, mira como aquel cazador anda polo noso. E a nai, lle contesta: Vámonos correndo para outro rueiro que non temos tempo para buscar as escrituras.

Outro conto fora o da raposa co barqueiro no río Miño, na parroquia de Oleiros, que le dixera:

– Si me pasas a Portugal contareiche as tres verdades mais grandes do mundo, e o barqueiro aceptara. Cando xa ían na barca a raposa lle di:

– Hai moitos que din que o pan de millo e che igual co de trigo, pero eu dígoche que non. O pan de millo e de millo, e o de trigo e de trigo. Estando chegando a ribeira portuguesa dille de novo a raposa:

– Hai moitos que din que a noite de Lúa vese igual que de día, pero eu digo che que non, que a noite e noite e o día e día.
Chegando a ribeira portuguesa lle di: “ Si todos che pagan como eu non necesitaras carteira”, amigo.

Aló, polo 997 da nosa era, cando os Fornelos de Teo, fundaran a parroquia de San Xoán, indo detrás do Almanzor que saqueara as campás de Compostela, as nosas xentes fuxiran abandonando eidos, veigas e gando, e os señores feudais deixaran os pazos e casas fortes. Namentres o exército de Almanzor se estendía pola Comarca da Salvaterra apoderándose de canto puidera servirlle, xa chegara as inmediacións do castelo de Sobroso, abandonado, instalouse no salón saboreando o viño da adega, escoitara certo recital. Subira a torre de onde parecía vir a voz, e alí un vello cego, sen dúbida, señor do Sobroso, tocaba unha sinfonía sen parar. Ab del Kader, considerando un ultraxe empuñara a cimitarra e descargara sobre o mítico músico, e dun golpe certeiro o decapitara, namentres izaba a bandeira da media lúa, no castelo. O infeliz fora arroxado o pe da entrada, pero Ab del Kader guiado por outro “son”, nunha noite lúgrube puxera pe na muralla e vira que o xograr seguía tocando coas mans cortadas. Era como un eco a voz do músico que seguía cantando e tocando. . .